Jasna Koteska - Book Collection

Биографии на „Едното едно“


Извадок од „КОМУНИСТИЧКА ИНТИМА“ на Јасна Котеска, Темплум, Скопје, Скопје, 2008, 436страници, ISBN 978-9989-189-41-8

Oblivium, тоа е она што брише.
Што? Означителот како таков.
Лакан


Потоа, постојат оние биографии, кои тоа не се; биографии кои се составени од нагонски сеќавања, оние во кои си се конституирал како „едно едно“ (првиот означител дека, на пример, јас засакав едно животно), и потоа има „едно две“, кога јас се сместувам таму каде што е износот, не на ниво на „едно”, туку на „едно двете“. Каде што веќе почнува да работи она што е запис што ја пробива невиноста на хартијата…

На тоа место каде што е „едното едно“, местото на јас, неговото дете, постојат некои изолати од мемории, излачувања, интроекции што се (веќе) куци за сите смисли и за сета работа зад реконструкциите. На тоа место може да видам како се гледам, но не можам веќе да видам. Тоа е просторот што зборува од една точка што веќе не може да се сети. Тоа е место на загуба, каде што се случува замена на фантазмите со реалноста, нешто несведливо, нешто кое можеби функционира како тој првобитно потиснат означувач. Значи, од тоа место на "едното едно" еве некои мемории.

Татко ми, а тоа е човекот од Лексиконите заведен под името Јован Котески, на своето дете му ја чита песната "Два морнари на брегот" од Лорка. И му ја толкува песната, појаснувајќи му дека тоа не се два, туку еден ист морнар, но едниот во него продолжил да патува со бродот по сите мориња на светот, а другиот во него останал во едно пристаниште во Азија кај жената што ќе ја сака целиот живот.

Друга меморија, друг изолат. Татко ми купил слика. На неа има вазна со три цветови, стилот на Пикасо. Вазната ја држат три раце. "Сликата не е ништо посебно, можам да ја нацртам поубава", велам, а јас сум дете. Татко ми се насмевнува, нека земам хартија и нека се обидам. Одам во собата и ја цртам истата слика по сеќавање. Му го покажувам листот, татко ми вели дека сум ја нацртала истата слика. "Но поубаво." "Да, (насмевка) но целата работа не е да ја нацрташ истата слика, туку да ја нацрташ својата слика, така како што сликарот ја нацртал својата"…

Трета: татко ми ѕвони тој петок на врата. Никој веќе втора година не ѕвони на нашата врата. Ѕвонењето – тоа е движење на заканата,… во затворот од оваа страна на затворот... Тој петок, отворам врата и го гледам татко ми, ненајавено вратен од робија, експресно ослободен, тоа утро, во затвореничко одело, не стигнал да го соблече, се’ што мислел тој момент, тоа утро, е дека треба што побрзо да стигне дома. Не сфаќам дека во меѓувреме на местото на мојата голема љубов се родила една голема здодевна омраза. Мојот прв имплус е да му ја затворам вратата. За сите да продолжиме да живееме по затворите, секој во својот. Не сфаќам дека, ако можеби знаел да ме сака само малку помалку, ако само малку повеќе сум знаела да го разберам она што ни се случувало, немало да го мразам толку колку што го мразев од моментот кога го снема. Секоја љубов се чини самодоволна. Љубовта во времето на крвавите системи, исто така. Не си подготвен за губитокот, јас не бев...

Четврта меморија: татко ми во куќата што се распаѓа од немаштија и глад. Татко ми во 1994, се враќа од работа и по обичај прашува дали некој го барал. Никој?

Петта: Брат ми дипломира, тој март, сега е атомски физичар. Татко ми пијан со дипломската работа на брат ми излегува од дома за да најде пари, брат ми треба да се врати во Белград, ќе работи во Нуклеарниот Институт во Винча, имаат и згаснат нуклеарен реактор. Татко ми се враќа и фрла на масата 400 марки. Се клати. "Седев во друштво на млади луѓе, бизнисмени, Јасне. Еден од мојата генерација седи таму… ми вика, Јоне бе не се бламирај, дојди барем со мене, не седи на маса со деца… А потоа виде, е кога извади детево да брои, … 100, 200, 300, 400,… го запрев; доста е му велам, ќе ти ги вратам, а тој мене: Чичко Јонче ако ми ги вратиш, ќе те тепам. А јас ќе му ги вратам и затоа му викам, тепај ме, ама јас ќе ти ги бројам на рака како ти сега." Се клати со плавата тетратка "Дипломски рад, кандидат: Васил Котески, Факултет за физику, 1994", седнува на едно купче книги, купчето паѓа, ама татко ми се’ уште ја стиска тетратката "Дипломски рад"….

Шеста: Процесот на долгото помирување. Еден човек, што случајно го запознавам на една конференција, ме бара за некаков проект. Немаме пари и работам сешто. Неколку месеци ме убедува да одам во Будимпешта каде што предава, ме запишува на неговиот универзитет, ме прибира да живејам со неговото семејство, ми ја отвора вратата на својата библиотека, ми го дава Фуко и руските дисиденти, читам се’ што нема никаква врска со моите студии. Избегнувам да се враќам во Скопје, дури и за време на распустите, градот ми е еднакво одвратен како и кога избегав од него. Неколку дена пред крајот на тие студии, мојот професор ми го покажува дебелото досие на дедо му. Мојот професор е, всушност, внук на еден од главните комунистички кодоши на Унгарија. Ова е неговиот начин да се оддолжи. По мене, во куќата се вселува една девојка која бега од Белград на Милошевиќ. И таа живее без пари, и таа чита книги што и’ ги дава нашиот професор… Ни помогна да најдеме речник со кој ќе знаеме да си ги објасниме работите што ни се случуваат во нашето историско време… Последното утро, во возот од Будимпешта за Скопје, за првпат по многу години почувствував неизмерна среќа што се враќам дома, по цел еден век повторно кај татко ми. Да, тој беше дете на поранешен комунистички кодош.

Татко ми, дента пред да почине. "Овој дом не е дом. А се потрудивме. Еве, мајка ти ставила овде слика, и овде цвеќе, и овие полици. Прекрасно. Но ова не е дом. Ќе ме разбереш, нели? Секој мора да си оди дома. Јас сега мора да си одам дома..."